Bài 18. Quy luật địa đới và quy luật phi địa đới

1. Quy luật địa đới

a. Khái niệm

- Quy luật địa đới là sự thay đổi có quy luật của tất cả các thành phần địa lí và các cảnh quan theo vĩ độ (từ Xích đạo về cực).

- Nguyên nhân: Do hình dạng khối cầu của Trái Đất khiến cho góc nhập xạ giảm dần từ Xích đạo về hai cực => lượng bức xạ giảm dần theo vĩ độ.

b. Một số biểu hiện của quy luật

- Sự phân bố các vòng đai nhiệt trên Trái Đất: vòng đai nóng, vòng đai ôn hòa, vòng đai lạnh.

- Sự phân bố các đai khí áp và các đới gió trên Trái Đất.

- Các đới khí hậu trên Trái Đất.

c. Ý nghĩa thực tiễn của quy luật

- Có tầm quan trọng đặc biệt với sản xuất và đời sống.

- Cần nghiên cứu các biện pháp để thích ứng với điều kiện tự nhiên ở các đới thiên nhiên.

2. Quy luật phi địa đới

a. Khái niệm

- Quy luật địa đới là quy luật phân bố các thành phần địa lí và các cảnh quan không phụ thuộc vào sự phân bố của bức xạ mặt Trời

- Nguyên nhân: do sự phân chia bề mặt Trái Đất thành các lục địa, đại dương và do độ cao địa hình.

b. Một số biểu hiện của quy luật: là sự phân hóa địa ô và hình thành các vành đai theo độ cao.

- Quy luật địa ô:

+ Khái niệm: là sự phân hóa theo kinh độ của các thành phần tự nhiên tùy theo mức độ xa bờ đại dương tới trung tâm lục địa.

+ Do ảnh hưởng của biển không đồng nhất, càng vào sâu trong lục địa, độ ẩm càng giảm => dẫn đến sự thay đổi các thành phố khác; do ảnh hưởng của địa hình, hướng của các dãy núi.

- Biểu hiện: Sự thay đổi các kiểu thảm thực vật theo kinh độ.

- Quy luật đai cao:

+ Khái niệm: Sự thay đổi có quy luật của các thành phần tự nhiên và các cảnh quan theo độ cao của địa hình.

+ Nguyên nhân: Do sự giảm nhiệt độ, lượng mưa, độ ẩm theo độ cao => dẫn đến sự thay đổi của các thành phần khác.

+ Biểu hiện: Sự phân bố các vành đai đất, thực vật theo độ cao.

c. Ý nghĩa thực tiễn của quy luật

- Tạo nên sự phong phú và đa dạng trong sản xuất nông nghiệp.

- Tạo nên các cảnh quan khác nhau trong cùng một quốc gia => thu hút du lịch.