Xin lập khoa luật bàn về sự cần thiết của luật pháp đối với xã hội nhằm mục đích thuyết phụ triều đình cho mở khoa luật. Luật pháp có tác dụng cai trị xã hội, duy trì sự tồn tại của đất nước. Ngoài ra, tác giả nêu nên điểm hạn chế của Nho học. Qua đó ta thấy được tấm lòng yêu nước thương dân của Nguyễn Trường Tộ. 

Bài Xin lập khoa luật trích từ bản điều trần số 27: Tế cấp bát điều, bàn về sự cần thiết của luật pháp đối với xã hội nhằm mục đích thuyết phục triều đình cho mở khoa Luật. Qua đó ta thấy được tấm lòng yêu nước thương dân của Nguyễn Trường Tộ. 

Trong bài Xin lập khoa luật, tác giả nêu ra các nội dung của luật để khẳng định khả năng bao quát của luật đối với xã hội. Sau đó, khẳng định vai trò của luật đối với việc trị dân của vua. Bằng lập luận rõ ràng, lí lẽ thấu đáo, Nguyễn Trường Tộ đã chỉ ra một cách thuyết phục sự cần thiết của việc dùng luật để trị dân. Từ đó khẳng định: lập khoa luật để dạy dân hiểu luật là việc làm cấp thiết.

Văn bản chia thành 3 phần:

- Phần 1 (từ đầu đến "quốc dân giết"): Nêu trách nhiệm, vị trí của luật pháp đối với xã hội.

- Phần 2 (tiếp đến "chất phác"): Mối quan hệ của luật pháp với Nho giáo.

- Phần 3 (còn lại): Mối quan hệ luật pháp với đạo đức.

Xin lập khoa luật bàn về sự cần thiết của luật pháp đối với xã hội nhằm mục đích thuyết phụ triều đình cho mở khoa luật.