Hai đứa trẻ là xoay quanh nhân vật chính là Liên và An. Hai chị em đã từng có một cuộc sống đầy đủ vui vẻ ở Hà Nội. Do gia đình sa sút, hai đứa trẻ phải về sống nơi phố huyện – một cuộc sống nghèo khổ, đơn diệu. Xung quanh chị em Liên là cuộc sống tàn lụi của những kiếp người lay lắt nơi đây. Thế nhưng chừng ấy người sống trong bóng tối vẫn hy vọng cái gì đó tươi sáng hơn. Mong ước ấy được thể hiện qua việc chờ chuyến tàu đêm chạy qua phố huyện.

Tác phẩm xoay quanh không gian của phiên chợ tàn và cuộc sống lầm lũi của những người dân nghèo quanh phố huyện. Mẹ con chị Tí bán hàng nước , gánh phở của Bác Siêu, sập hát của bác Xẩm. Hầu như đều không có lãi, không đủ sinh hoạt hàng ngày nhưng họ vẫn duy trì với mục đích ngắm nhìn chuyến tàu qua khi trời về đêm. Chuyến tàu ấy đi qua mang theo những âm thanh và ánh sáng gợi lên trong nhân vật Liên những ngày ở Hà Nội, đồng thời mang đến những khát vọng về một cuộc sống tốt đẹp hơn cho những con người lay lắt nơi phố huyện.

Truyện xoay quanh cuộc sống đơn điệu, tẻ nhạt của người dân nơi phố huyện nghèo và tâm trạng thao thức đợi tàu của họ qua điểm nhìn của nhân vật Liên. Xung quanh hai đứa trẻ là cuộc sống tàn lụi của chị Tí, bác Siêu, bác Xẩm. Cuộc sống của họ chỉ là sự cầm chừng, quẩn quanh, bế tắc nhưng họ vẫn khao khát được ngắm chuyến tàu chạy qua phố huyện. Chuyến tàu ấy đi qua mang theo những âm thanh và ánh sáng gợi lên trong nhân vật Liên những ngày ở Hà Nội và những khát vọng về một cuộc sống tốt đẹp hơn. Khi chuyến tàu đã qua, hai chị em Liên đi vào giấc ngủ yên tĩnh và đầy bóng tối.

Văn bản chia thành 3 phần:

- Phần 1 (từ đầu đến “nhỏ dần về phía làng”): Cảnh phố huyện lúc chiều tàn

- Phần 2 (tiếp theo đến “có những cảm giác mơ hồ không hiểu): Cuộc sống phố huyện khi đêm đến

- Phần 3 (đoạn còn lại): Cảnh đoàn tàu chạy qua phố huyện

Tác phẩm cho thấy cuộc sống cơ cực, quẩn quanh, tăm tối ở phố huyện nghèo trước Cách mạng tháng Tám. Đồng thời làm nổi bật niềm cảm thông, thương xót, trân trọng của Thạch Lam đối với những kiếp người nghèo khổ.

1. Xuất xứ

- Tác phẩm có lẽ được gợi lên từ những câu chuyện cảnh đời nơi phố huyện Cẩm Giàng, Hải Dương quê ngoại nhà văn với những kỉ niệm tuổi thơ.

- Tác phẩm in trong tập Nắng trong vườn.

2. Đề tài

Số phận của những con người nghèo khổ và ước mơ của họ

3. Thể loại

Truyện ngắn

4. Phương thức biểu đạt

Tự sự kết hợp với miêu tả và biểu cảm

5. Ngôi kể

Ngôi thứ 3