Tóm tắt 1:

Thạch Sanh vốn mồ côi cả cha lẫn mẹ, sống lủi thủi trong túp lều dưới gốc đa và gia tài chỉ có lưỡi búa cha để lại. Thấy Thạch Sanh khỏe, Lý Thông lân la kết nghĩa huynh đệ. Thạch Sanh về sống với mẹ con Lý Thông. Trong vùng có một con chằn tinh hung dữ, mỗi năm người dân phải nộp người cho nó ăn thịt. Tới phiên Lý Thông, hắn lừa Thạch Sanh đi nộp mạng thay mình. Thạch Sanh giết chết chằn tinh, Lý Thông lại lừa chàng đi trốn rồi cướp công của Thạch Sanh. Trong ngày hội nhà vua kén phò mã, công chúa bị đại bàng quắp đi. Thạch Sanh thấy đại bàng cắp người thì bắn nó và lần theo dấu máu vào hang cứu công chúa. Lý Thông lại một lần nữa lừa Thạch Sanh, hắn lấp miệng hang nhốt chàng dưới vực. Thạch Sanh giết đại bàng và cứu con vua Thủy Tề, chàng được tặng nhiều vàng bạc nhưng chỉ xin một cây đàn trở về gốc đa. Hồn chằn tinh và đại bàng vu oan cho Thạch Sanh, chàng bị bắt vào ngục. Trong ngục chàng lôi đàn ra gẩy kể về nỗi oan khiên của mình. Lý Thông bị trừng trị, Thạch Sanh được nhà vua gả công chúa cho. Các nước chư hầu tức giận đem quân sang đánh, Thạch Sanh mang đàn ra gảy, 18 nước chư hầu xin hàng, Thạch Sanh nấu cơm thết đãi. Quân sĩ coi thường, ăn mãi không hết, họ kính phục rút quân về nước.

Tóm tắt 2:

Truyện kể về Thạch Sanh - một nhân vật mồ côi cha mẹ, sống lủi thủi ở túp lều dưới gốc đa, cả gia tài chỉ có một luỗi búa. Thạch Sanh khỏe mạnh cường tráng nên đã rơi vào sự lợi dụng của Lý Thông. Trải qua nhiều lần bị mẹ con Lý Thông lừa cướp công, Thạch Sanh đã lấy lại được danh dự và trở thành phò mã, cưới được công chúa. Đồng thời, Thạch Sanh đã có công lớn giúp nhà vua hòa hoãn được chiến tranh giữa các nước láng giềng.

Tóm tắt 3:

Thạch Sanh là chàng thanh niên mồ côi cha mẹ, sống ở túp lều dưới gốc đa, cả gia tài chỉ có một lưỡi búa cha chàng để lại. Thấy Thạch Sanh khỏe mạnh, Lý Thông lân la kết nghĩa huynh đệ hòng lợi dụng Thạch Sanh làm việc cho mình. Ngày ấy trong vùng có một con chằn tinh hung dữ, mỗi năm dân làng phải cống nạp một người cho nó ăn thịt để nó không phá hoại. Năm đó đến lượt Lý Thông cống nộp mình, hắn lừa Thạch Sanh đi thay. Thạch Sanh chiến đấu với chằn tinh và chiến thắng liền bị Lý Thông lừa cướp công. Một lần, Thạch Sanh thấy một con đại bàng cắp một nàng công chúa bay qua, chàng giơ cung tên bắn trúng con đại bàng và cứu công chúa. Lý Thông lại lừa Thạch Sanh một lần nữa và nhốt chàng dưới hang tối. Tại đây, chàng cứu giúp con vua Thủy Tề rồi được tặng một cây đàn. Hồn chằn tinh và đại bàng vì thù hận mà hiện về vu oan cho Thạch Sanh, chàng bị nhốt vào ngụ tối. Nhờ tiếng đàn mà công chúa đã minh oan cho Thạch Sanh, hai người kết hôn và Lý Thông cũng bị đất trời trừng trị. Các nước chư hầu kéo quân sang đánh, Thạch Sanh mang đàn ra gảy và dùng niêu cơm thần thiết đãi khiến quân giặc kính phục rút quân về nước.

- Đoạn 1 (Từ đầu … đến “đốn củi kiếm ăn”): Sự ra đời và lớn lên của Thạch Sanh.

- Đoạn 2 (Tiếp theo … đến “vào cung”): Những thử thách và chiến công của Thạch Sanh.

- Đoạn 3 (Còn lại): Phơi bày tội Lí Thông, Thạch Sanh cưới công chúa và dẹp yên quân lính chư hầu.

Truyện ngợi ca những chiến công rực rỡ và những phẩm chất cao đẹp của người anh hùng – dũng sĩ dân gian. Thể hiện ước mơ về sự đổi đời, ước mơ đạo lí của nhân dân: cái thiện thắng ác, chính nghĩa thắng gian tà, hòa bình thắng chiến tranh,…