Bản năng tự nhiên của con người luôn thích hưởng thụ. Nhưng bản chất của sự hưởng thụ chỉ là sự thỏa mãn cảm xúc trong nhất thời, chứ không thể mang lại giá trị hạnh phúc chân thật. Và câu chuyện về mối và kiến để lại cho ta nhiều suy ngẫm. Tác giả đã dùng biện pháp tu từ nhân hóa để bắt đầu câu chuyện với một cách tự nhiên khi mối đang ở trong nhà, hưởng thụ cuộc sống:

Mối đã lên tiếng chế giễu nhà kiến trước, khi thấy kiến vất vả lao động, mỗi lời của mối đều mang hàm ý chế giễu kiến. Mối không khôn lanh bảo với kiến:

Mối đại diện cho những kẻ hay ăn lười làm thích hưởng thụ cuộc sống. Với lối sống đủng đỉnh dựa dẫm vào cái có sẵn không cần phấn đấu. Ở trong bài thơ mối vẫn đang có một cuộc sống đầy đủ nhưng từ thực tế đã chứng minh những kẻ lười biếng không bao giờ có đời sống ổn định hay một tương lai tốt đẹp. Nói cách khác, sự thành công không bao giờ có bóng dáng của kẻ lười biếng. Dù họ có thông minh hay tài năng cỡ nào mà không phấn đấu thì suốt đời họ cũng không thể nào đạt được mục đích.

Trong bài thơ Con mối và con kiến, lời nói của con mối phản ánh một quan điểm sống đầy tự mãn và thiếu hiểu biết về thực tế cuộc sống. Khi nhìn thấy đàn kiến đang vất vả tha mồi, con mối không ngừng chỉ trích và cho rằng chúng làm việc quá cực nhọc mà thân thể vẫn gầy guộc. Mối cho rằng công việc của kiến là "tội tình" vì lao khổ cả ngày mà không được hưởng thụ như nó. Mối tự mãn khoe khoang về cuộc sống nhàn hạ của mình, nơi không phải lo toan gì, ăn uống thoải mái, sống trong nhà cao cửa rộng. Qua lời nói của con mối, ta thấy sự chủ quan, không nhận thức được khó khăn thực sự của cuộc sống, mà chỉ tập trung vào sự hưởng thụ mà không hiểu rằng công sức lao động mới là điều cần thiết để tồn tại. Bên cạnh đó, con mối thể hiện thái độ coi thường việc lao động chân chính của kiến, nó không hiểu rằng để có thể tồn tại, kiến phải làm việc chăm chỉ, vun đắp cho tương lai và sự phát triển của đàn. Trong khi đó, mối lại chỉ biết tìm kiếm những cách thức dễ dàng để "đục" lấy mồi mà không cần lao động chân chính, sống tạm bợ mà không có kế hoạch lâu dài. Qua đây, bài thơ phản ánh một bài học sâu sắc về sự khác biệt giữa lối sống nhàn hạ, hưởng thụ và lối sống cần cù, lao động vất vả. Lời nói của con mối là minh chứng cho sự thiếu hiểu biết và tự mãn, cũng như sự quan trọng của lao động để đạt được sự bền vững trong cuộc sống.

Lời nói của con mối trong bài thơ Con mối và con kiến không chỉ phản ánh một thái độ tự mãn mà còn bộc lộ sự thiếu thấu đáo trong việc nhìn nhận giá trị của lao động. Khi mối nhìn thấy đàn kiến cần mẫn làm việc, nó không hề nhận ra rằng công việc vất vả của kiến chính là cách duy nhất để chúng duy trì sự tồn tại, đảm bảo sự phát triển của cả đàn. Con mối chỉ thấy được sự khổ cực mà không hiểu được ý nghĩa sâu xa của những hy sinh ấy. Chỉ với cái nhìn hời hợt, mối cho rằng lao động cực nhọc là "tội tình" và cho rằng mình sống một cách thoải mái, không lo lắng gì.

Thực chất, lời nói của mối là biểu tượng của những người chỉ muốn hưởng thụ mà không muốn làm việc. Mối tự mãn về cuộc sống của mình mà không biết rằng sự dễ dàng có được của nó sẽ chẳng kéo dài lâu. Cách sống của mối là sống trong hiện tại mà không nghĩ đến tương lai, không có sự chuẩn bị cho những khó khăn có thể đến. Trái lại, kiến dù có lao động cực nhọc nhưng chúng có một mục tiêu rõ ràng và luôn chuẩn bị cho tương lai. Sự chăm chỉ và hy sinh của kiến không chỉ để bảo vệ bản thân mà còn bảo vệ cả cộng đồng.

Qua đó, bài thơ muốn nhắn nhủ rằng, trong cuộc sống, lao động là cần thiết để tồn tại và phát triển. Không thể sống dựa vào may mắn hay sự hưởng thụ một cách tạm bợ. Lời nói của con mối là lời cảnh tỉnh cho những ai sống một cách hời hợt, thiếu suy nghĩ, chỉ muốn có được những điều tốt đẹp mà không cần nỗ lực. Câu chuyện của mối và kiến chính là một bài học về giá trị của lao động, về sự cần cù và kiên trì trong việc xây dựng một cuộc sống bền vững và hạnh phúc.