Trâu ơi ta bảo trâu này

Trâu ra ngoài ruộng trâu cày với ta

Cấy cày vốn nghiệp nông gia

Ta đây trâu đấy ai mà quản công

Bao giờ cây lúa trổ bông

Thì còn ngọn cỏ ngoài đồng trâu ăn.

Bài ca dao thể hiện tình cảm yêu quý, biết ơn của người nông dân đối với con trâu – một người bạn, người giúp việc đắc lực trong sản xuất nông nghiệp. Người nông dân không chỉ đơn thuần coi trâu là một con vật mà còn là một người bạn thân thiết, đáng quý. Họ tâm tình, trò chuyện với trâu như với người bạn. Cách xưng hô thật dịu dàng, thân mật. Họ biết việc cày đồng là vất vả, mệt nhọc: trên đầu nắng như đổ lửa, dưới chân nước nóng như đun, cả trâu và người cùng chịu. Người thì mồ hôi thánh thót như mưa, trâu thì vươn cổ kéo cày bước đi chậm chạp, nặng nề. Người nông dân là thế dấy! Thương mình một, thương trâu mười. Câu thứ ba “Cấy cày vốn nghiệp nông gia” khẳng định người và trâu gắn bó không rời trong nghiệp nông gia. Ta đây trâu đấy như hình với bóng, cùng làm việc vất vả trên đồng ruộng để làm ra củ khoai, hạt lúa. Trâu với người hiểu nhau trong từng cử chỉ, từng công việc. Mạch cảm xúc của bài được phát triển thêm một bước, từ gắn bó, biết ơn, đến sự hứa hẹn đền ơn. Công sức của người và trâu sẽ được đền đáp xứng đáng. Cả hai đã cùng làm việc, cùng chịu khó nhọc vất vả một nắng hai sương thì sẽ cùng hưởng thành quả lao động. Người được hưởng những bông lúa vàng, trâu được hưởng những ngọn cỏ non. Cái điều tưởng chừng giản dị ấy lại là lời hứa trước sau như một của con người trọng nghĩa tình. Bài ca dao là tiếng nói tâm tình của người nông dân với con vật gắn bó thân thiết suốt cuộc đời của mình. Bài ca dao còn thể hiện ước vọng của người nông dân muốn có cuộc sống no đủ, nhủ lòng cố gắng làm việc để có một vụ mùa bội thu. Đó là những người lao động chân lấm tay bùn nhưng có một tâm hồn đôn hậu, thủy chung.