- Lý Thường Kiệt (1019 – 1105) là một danh tướng, một hoạn quan đời nhà Lý có công lớn trong việc đánh bại quân nhà Tống vào năm 1075 – 1077. Ông được cho là đã viết ra bản tuyên ngôn độc lập đầu tiên của dân tộc “Nam Quốc Sơn Hà”.

- Lý Thường Kiệt là một nhà quân sự, nhà chính trị thời nhà Lý nước Đại Việt. Ông là một trong 14 vị anh hùng dân tộc tiêu biểu nhất trong lịch sử dân tộc Việt Nam, là một nhà quân sự kiệt xuất của dân tộc. Thuở nhỏ ông là người khôi ngô tuấn tú, thông minh, nhanh nhẹn, là con của võ tướng nên thích nghề võ và được dạy võ. Năm ông 23 tuổi được giữ chức Hoàng môn chi hậu, năm 43 tuổi ông đã dẹp yên ổn các châu huyện khắp miền Thanh – Nghệ.

- Ông mất năm 1105, thọ 86 tuổi, được truy tặng Kiểm hiệu Thái úy bình chương quân quốc trọng sự, tước Việt Quốc Công. Từ đó tới nay đã có nhiều nơi lập đền thờ và dựng bia ghi công lao của ông, tiêu biểu trong đó có bài văn bia ở chùa Linh Xứng, Hà Trung – Thanh Hóa.

Sơ đồ tư duy về tác giả Lý Thường Kiệt:

1. Tìm hiểu chung

a. Xuất xứ

Bài thơ chưa rõ tác giả là ai và có nhiều lời kể về sự ra đời của bài thơ, trong đó có truyền thuyết: Năm 1077, quân Tống do Quách Quỳ chỉ huy xâm lược nước ta. Vua Lí Nhân Tông sai Lí Thường Kiệt đem quân chặn giặc ở phòng tuyến sông Như Nguyệt, bỗng một đêm, quân sĩ nghe từ trong đền thờ hai anh em Trương Hống và Trương Hát có tiếng ngâm bài thơ này

b. Bố cục: 2 phần

- Phần 1 (Hai câu đầu): Khẳng định tuyệt đối chủ quyền lãnh thổ.

- Phần 2 (Hai câu cuối): Quyết tâm chống lại những điều phi nghĩa của kẻ thù.

2. Giá trị nội dung và nghệ thuật

a. Giá trị nội dung

Sông núi nước Nam (Nam quốc sơn hà) được coi là bản tuyên ngôn độc lập đầu tiên trong lịch sử khẳng định chủ quyền của Việt Nam. Nổi bật trên tất cả là giọng điệu hùng hồn, đanh thép, thể hiện quyết tâm chiến thắng kẻ thù và niềm tự hào kiêu hãnh của dân tộc ta.

b. Giá trị nghệ thuật

- Thể thơ thất ngôn tứ tuyệt ngắn gọn, súc tích.

- Ngôn ngữ dõng dạc, giọng thơ mạnh mẽ, đanh thép, hùng hồn.

Sơ đồ tư duy về tác phẩm Sông núi nước Nam: