1. Mở đoạn: Dẫn dắt và giới thiệu câu chuyện dựa trên tác phẩm, nêu khái quát về nhân vật trong câu chuyện

- Nhân vật: Đại tá và trung sĩ trẻ tuổi

- Nhân vật viên đại tá là người độc đoán, nóng nảy

- Nhân vật viên trung sĩ yêu chuộng hòa bình, sống có lí tưởng, khát vọng, là người am hiểu, nghiên cứu, tìm tòi sâu rộng về khoa học và gan dạ, dũng cảm, kiên định với mục tiêu.

2. Thân đoạn: Nêu ra những tình huống chính trong câu chuyện và nhận xét, đánh giá khách quan nghệ thuật, ý nghĩa của câu chuyện

- Cuộc trò chuyện về chất làm gỉ của đại tá và trung sĩ trẻ tuổi.

- Chất làm gỉ của viên trung sĩ phát huy tác dụng.

→ Sự kiện viên trung sĩ phát minh ra chất làm gỉ các loại vũ khí để chấm dứt chiến tranh nhưng không ai tin vào điều đó cho đến khi anh biến nó thành sự thật.

3. Kết đoạn: Kết luận nội dung văn bản thông tin

- Ca ngợi trí tuệ thông minh và tấm lòng tốt bụng cao cả của người trung sĩ 

- Thể hiện ước mơ về một thế giới hòa bình của tác giả 

- Đồng thời lên án những cuộc chiến tranh phi nghĩa, những cuộc chạy đua vũ trang khốc liệt giữa các đế chế bạo tàn.

Câu chuyện kể về ước mơ của một viên trung sĩ quân đội muốn biến vũ khí, bom đạn trở thành đống vụn, kết thúc chiến tranh. Trước ý tưởng có vẻ điên rồ này, đại tá cho rằng viên trung sĩ cần phải gặp bác sĩ. Kết thúc cuộc tranh luận, đại tá vô cùng tức giận vì bút và súng của ông đều đã biến thành đống cát vụn.

Viên đại tá gọi anh trung sĩ đến để trao đổi về việc chuyển anh đến một nơi khác. Anh trung sĩ đã chia sẻ mong muốn về cuộc sống hòa bình và vế chất làm gỉ. Viên đại tá tỏ ra không tin những điều anh trung sĩ nói, yêu cầu anh đến gặp bác sĩ Mét-thiu. Sau khi anh trung sĩ rời đi, viên đại tá phát hiện chiếc bút của mình đã biến thành gỉ sắt. Ông liền ra lệnh cho lính gác giết chết anh trung sĩ. Nhưng những người lính không thể làm gì được, vì khẩu súng của họ đã biến thành gỉ sắt. Lúc này, viên đại tá tức giận vớ một cái ghế tựa bằng gỗ và đuổi theo anh trung sĩ.

Tác phẩm “Chất làm gì” nói về tấm lòng cao cả, khát khao một thế giới hòa bình của viên trung sĩ trẻ thể hiện qua sáng kiến về “chất làm gỉ” có thể phá hủy mọi vũ khí, cỗ máy chiến tranh. Bên cạnh đó, lên án những kẻ đi ngược lại với lý tưởng hòa bình, không cảm nhận được những đau thương và hậu quả của chiến tranh mang lại như Viên đại tá.

Viên đại tá đã cho gọi anh trung đến nói chuyện về việc anh ta đã bị căng thẳng thần kinh và làm việc gì cũng không thành. Anh đã chia sẻ về mong muốn hòa bình cũng như chất làm gỉ. Đó là một chất có thể biến những cỗ đại bác trên toàn thế giới thành sắt gỉ, những vi khuẩn trong ruột các quả bom trở thành vô hại, những chiếc xe bỗng đổ rụi, chui qua mặt đường nhựa và giống như những con quái vật thời tiền sử, chúng nằm im trong các hố có lấp đầy nhựa đường. Sau khi nghe xong, viên đại tá cho rằng anh trung sĩ cần đến gặp bác sĩ. Cuộc nói chuyện kết thúc, viên đại tá vô cùng ngạc nhiên khi phát hiện chiếc bút của mình đã biến thành gỉ sắt. Ông gọi điện và ra lệnh cho lính gác phải giết chết anh trung sĩ. Nhưng ngay cả súng của họ cũng đã biến thành gỉ sắt.

Ở một đơn vị, viên đại tá đã cho gọi một anh trung sĩ vào để trao đổi về việc anh ta bị căng thẳng, làm việc gì cũng không thành. Ông sẽ cân nhắc chuyển anh đến một đơn vị khác. Trước đó, viên đại tá nói rằng muốn nghe nguyện vọng của anh trung sĩ. Vì vậy, anh đã chia sẻ về mong ước có cuộc sống hòa bình và về chất làm gỉ. Anh đã cố giải thích cho viên đại tá nghe. Nhưng ông cho rằng những nghiên cứu của anh trung sĩ là hão huyền, không thể thực hiện được. Viên đại tá yêu cầu anh đến gặp bác sĩ Mét-thiu. Ông còn gọi điện trao đổi với bác sĩ Mét-thiu về vấn đề của anh trung sĩ. Sau đó, viên đại tá rất bất ngờ khi chiếc bút bi đã biến gỉ sắt. Ông gọi cho lính gác, ra lệnh cho họ hãy giết chết anh trung sĩ. Nhưng những người lính không thể làm gì được, vì khẩu súng của họ đã biến thành gỉ sắt. Lúc này, viên đại tá tức giận vớ một cái ghế tựa bằng gỗ và chạy ra ngoài để tìm anh trung sĩ.

Truyện ngắn "Chất làm gỉ" kể lại cuộc trò chuyện giữa viên đại tá và anh trung sĩ trẻ. Đại tá ngỏ ý muốn thuyên chuyển công tác anh vì nghe được thông tin anh bị căng thẳng thần kinh và không hoàn thành nhiệm vụ. Trong văn phòng của viên đại tá, anh bày tỏ mong muốn về một thế giới hòa bình. Anh nêu lên ý tưởng về một loại chất có khả năng phá hủy các vũ khí chiến tranh. Đáp lại lời anh, viên đại tá cho rằng anh bị bệnh và yêu cầu anh đến gặp bác sĩ Mét-thiu. Sau khi anh rời khỏi, biết được những gì trung sĩ nói đã trở thành sự thật, viên đại tá kêu lính gác bắt anh nhưng không thành. Ông tức giận gào thét qua điện thoại rồi chạy ra ngoài.