Trả lời câu hỏi 1 trang 12 SBT Ngữ văn 9 Cánh diều

Thử chuyển mỗi thành phần câu hoặc thành phần của cụm từ được in đậm dưới đây sang vị trí khác trong câu; qua đó, giải thích vì sao các tác giả lại chọn vị trí của chúng như ở những câu đã cho.

a) Mùa thu năm 1940, phát xít Nhật đến xâm lăng Đông Dương để mở thêm căn cứ đánh Đồng minh, thì bọn thực dân Pháp quỳ gối đầu hàng, mở cửa nước ta rước Nhật. Từ đó dân ta chịu hai tầng xiềng xích: Pháp và Nhật. Từ đó dân ta càng cực khổ, nghèo nàn (Hồ Chí Minh).

b) Vì đường xa, chúng tôi chỉ ở nhà được có ba ngày. Trong ba ngày ngắn ngủi đó, con bé không kịp nhận ra anh là cha. (Nguyễn Quang Sáng)

c) Giữa mặt vịnh mênh mông xanh ngắt và tim tím, nhô lên những tảng đá với hình thù kì dị và dường như được bút sơn của một hoạ sĩ quét lên võ số màu sắc, từ màu xanh ngọc bích đến màu đỏ nâu và vàng. (Thi Sảnh)

d) Lom khom dưới núi, tiều vài chú,

    Lác đác bên sông, chợ mấy nhà.

(Bà Huyện Thanh Quan)

Trả lời câu hỏi 2 trang 12 SBT Ngữ văn 9 Cánh diều

Tìm câu bị động trong những đoạn văn dưới đây. Cho biết việc sử dụng những câu bị động đó phù hợp như thế nào đối với văn cảnh và mục đích diễn đạt.

a) Sau nghi lễ bái tổ, hai đô thực hiện nghi thức xe đài. Những động tác xe đài được thực hiện rất đa dạng. (Phí Trường Giang)

b) Địa đạo Củ Chi hình thành trong thời kì kháng chiến chống thực dân Pháp (khoảng năm 1948). Hệ thống địa đạo được xây dựng sớm nhất tại hai xã Tân Phú Trung và Phước Vĩnh An [...]. Lúc đầu, địa đạo chỉ có những đoạn ngắn, cấu trúc đơn giản, dùng để giấu tài liệu, trù ém cán bộ trong vùng địch hậu. Sang giai đoạn kháng chiến chống đế quốc Mỹ, địa đạo được gia cố và mở rộng. (Di tích lịch sử Địa đạo Củ Chi)

c) Trong hơn một thế kỉ trở lại đây, dân số thế giới ngày càng tăng, trong khi số lượng các loài động vật ngày một giảm đi rõ rệt. Môi trường sống của động vật bị con người chiếm lĩnh, phá hoại [...]. Nhiều loài thậm chỉ thường xuyên bị con người ngược đãi, săn bắt vô tổ chức và tàn sát không nương tay. (Theo Kim Hạnh Bảo - Trần Nghị Du)

Trả lời câu hỏi 3 trang 12 SBT Ngữ văn 9 Cánh diều

Biến đổi những câu chủ động dưới đây thành câu bị động

a) Quan Phó bảng Sắc đã dẫn hai con trai đi hầu khắp những nơi nổi tiếng và phong cảnh đẹp, về di tích lịch sử của Nghệ An. (Sơn Tùng)

b) Ba nó bế nó lên. (Nguyễn Quang Sáng)

c) Tây nó đốt nhà tôi rồi, bác ạ. (Kim Lân)

d) Cuộc sống càng văn minh tiến bộ, con người càng sử dụng nhiều nước hơn cho mọi nhu cầu của mình... (Theo Trịnh Văn)

Trả lời câu hỏi 4 trang 12 SBT Ngữ văn 9 Cánh diều

Những câu dưới đây có phải là câu bị động không? Vì sao?

a) Năm bị đi đày. (Nguyên Hồng)

b) Anh còn bị mất cái ô trắng. (Nguyễn Công Hoan)

Trả lời câu hỏi 5 trang 12 SBT Ngữ văn 9 Cánh diều

Vì sao các từ, cụm từ in đậm dưới đây được đặt ở đầu câu?

a) Trên đảm đất cao bày một hương ản. Trên hương án, trầm hương tỏa khói thơm. (Nguyễn Huy Tưởng)

b) Chúng tôi cùng thoát  li đi kháng chiến đầu năm 1946, sau khi tỉnh nhà bị chiếm. Lúc đi, đứa con gái đầu lòng của anh – và cũng là đứa con duy nhất của anh, chưa đầy một tuổi. (Nguyễn Quang Sáng)

c) Nó ngơ ngác, lạ lùng. Còn anh, anh không ghìm nổi xúc động. Mỗi lần bị xúc động, vết thẹo dài bên má phải lại đỏ ửng lên, giần giật, trông rất dễ sợ. (Nguyễn Quang Sáng)