Thời Tống cũng là thời kỳ phát triển phồn vinh của thành thị và kinh tế công - thương nghiệp. Nghề in, đúc thép, dệt vải, làm giấy... đều có sự tiến bộ mới về kỹ thuật và được tổ chức sản xuất trên quy mô tương đối lớn; nhiều xưởng thủ công có tổ chức kiểu như một công trường thủ công của tư nhân và nhà nước ra đời. Trong các công trường thủ công đó, những mầm mống ban đầu của quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa đã xuất hiện. Những thành phố lớn như Tràng An, Khai Phong, Hàng Châu có số dân tới gần 2 triệu, thực sự là đầu mối giao lưu kinh tế - văn hóa của đất nước. Từ giữa thời Đường ở những trạm giao dịch, những trung tâm trao đổi đã xuất hiện tín phiếu, đến thời Tống hình thức này càng phát triển, nhà nước nắm độc quyền phát hành tín phiếu trong cả nước.

Về quan hệ xã hội, những cuộc khởi nghĩa nông dân và sự trỗi dậy của các thế lực phong kiến địa phương cuối Đường đã chấm dứt sự thống trị của tầng lớp ^“Môn phiệt sĩ tộc". Trong xã hội có hai giai cấp cơ bản là địa chủ (có sở hữu ruộng đất thực sự) và nông dân (gần giống như nông nô ở châu Âu). Trong giai cấp địa chủ có sự phân hoá: một tầng lớp là địa chủ nắm quyền và một tầng lớp địa chủ không nắm quyền. Trong xã hội cũng xuất hiện một tầng lớp mới là các chủ công trường thủ công, các thương nhân, họ có xu hướng trở thành giai cấp tư sản...

Do kinh tế phát triển, thành thị phồn vinh cho nên học thuật thời Tống cũng đạt đến một trình độ cao. Đời Tống, trường học và thư viện được lập ra ở khắp nơi, những thư viện nổi tiếng như Nhạc Lộc, ứng Thiên, Tung Dương... cũng là giảng đường của những học giả trứ danh. Ở đó, họ trình bày những vấn đề học thuật mà ai muốn nghe cũng được. Nhà nước cũng chú ý phát triển văn hoá. Tống Thái Tông cho Sử quán soạn bộ Thái bình Ngự lâm gồm 1.000 quyển... Việc phát minh ra "Hoạt tự bản" (một kiểu in chữ mới) đã tạo điều kiện cho nghề in phát triển, thư tịch được in ra nhiều hơn trước. Một nền giáo dục khá phổ thông, học vấn được mở rộng đến các giai tầng trong xã hội. Việc phát minh ra thuốc súng, nghề in và la bàn là cống hiến quan trọng của nhân dân Trung Quốc đối với lịch sử văn minh của nhân loại; nó là kết quả đồng thời cũng là tiền đề tạo điều kiện cho các ngành kinh tế, văn hoá phát triển.

Tất cả những đặc điểm về kinh tế, xã hội, học thuật đó đã quy định đặc điểm của quá trình phát triển tư tưởng triết học giai đoạn này. Đây là thời kỳ hình thành "trường phái triết học chính thống" của chế độ phong kiến, đồng thời cũng là thời kỳ này sinh nhiều trào lưu tư tưởng triết học mới lạ. Điều đáng chú ý là các nhà triết học thời kỳ này đã tập trung đi sâu vào những vấn đề thuộc về bản thể của thế giới, một vấn để trước đây thường được trình bày một cách thiếu hệ thống, còn mờ nhạt. Thời kỳ này có thể chia làm hai giai đoạn phát triển: thời Tống (tư tường triết học trong thời kỳ toàn thịnh của chế độ phong kiến); từ thòi Minh trở đi (tư tưởng triết học trong thời kỳ suy vong của chế độ phong kiến).

baitap365.com