Truyện cổ tích Cây khế là truyện dân gian nổi tiếng với những ý nghĩa, bài học sâu sắc trong đạo làm người. Người em vì bản tính lương thiện, không ganh ghét đố kị, lại yêu thương muôn loài nên đã được chim thần trả vàng và có cuộc sống sung túc. Người anh vì độc ác tham lam nên tự mình đẩy mình vào chỗ chết. Từ những kết cục khác nhau đối với người anh và người em, tác giả dân gian muốn gửi gắm bài học về đền ơn đáp nghĩa, niềm tin ở hiền sẽ gặp lành và may mắn đối với tất cả mọi người. Câu chuyện ăn khế trả vàng không những thể hiện niềm tin của nhân dân về đạo lí “ở hiền gặp lành” mà còn mang tính giáo dục cho trẻ nhỏ để hình thành những đức tính tốt cho cuộc sống sau này. Có thể nói đây chính là bài học đắt giá trong việc giáo dục con người và hướng chúng ta đến với lẽ sống cao đẹp.

Người xưa có câu:

Anh em như thể tay chân

Rách lành đùm bọc dở hay đỡ đần

Ý muốn nói, anh em ruột thịt là khối gắn kết không thể tách bỏ, song trên thực tế không phải bất cứ anh em nào cũng đoàn kết yêu thương lẫn nhau, mà vẫn tồn tại sự đấu đã, tranh giành các lợi ích vật chất mà quên đi giá trị thật sự của tình anh em. Cây khế vẽ nên một hiện thực như thế, người anh vì tài sản cha mẹ để lại mà trở mặt với người em ruột thịt của mình. Không đoái hoài đến sống chết của người em, đồng tiền chi phối lương tâm của người anh, vắt kiệt đi tính người trong họ. Tác giả nhận thấy được điều đó nên đã lên tiếng tố cáo người anh nói riêng, và một bộ phận người nói chung vì tiền mà quên cả tình thân. Người anh trai giờ đây đã có vợ, anh ta quên hết cả người em ruột thịt mà ngang nhiên lấy đi hết tài sản, vun vén cho hạnh phúc riêng của mình, chẳng hề đắn đo chỉ đề lại cho người em túp lều nhỏ và một cây khế ra quả ăn nơi góc vườn. Tình anh em thiêng liêng nay lại bị xếp sau giá trị vật chất tầm thường. Vì vậy, câu chuyện muốn gửi lời răn đe đến độc giả, đừng để đồng tiền làm mờ mắt mà quên đi những giá trị đích thực, một ngày nào đó tiền cũng có thể hết song tình thân sẽ luôn tồn tại bên cạnh chúng ta. Đừng như người anh trong câu chuyện, đến lúc đánh mất rồi mới cảm thấy nuối tiếc.

Cây khế là một trong những truyện cổ tích tiêu biểu cho tư tưởng “ Ở hiền gặp lành” của nhân dân ta. Sống trên đời ta nên biết thế nào là vừa đủ, nên hài lòng với những gì ta có thay vì tham lam những thứ không phải là của mình. Bản tính quá tham lam nên khi nghe đến ăn khế trả vàng thì người anh vô cùng mừng rỡ muốn được giàu có nên đã đổi nhà lấy cây khế để mong được đi theo chim đến hòn đảo vàng bạc, nhưng người anh không ngờ rằng chính vì bản tính tham lam của mình nên đã bị rơi xuống vực thảm. Hậu quả người anh nhận lấy không phải vì chim đã nghiêng cánh hất xuống mà vì lòng tham, chim đã cố gắng nhắc nhở nhưng người anh không hề nghe vẫn muốn giữ lại tất cả. Nếu chịu bỏ đi một phần tiền vàng thì người anh đã có thể sống sót, nhưng chỉ vì tham lam mà anh ta đã phải đánh đổi bằng cả mạng sống của mình, một cái giá quá đắt mà cho đến cuối cùng anh ta cũng không nhận được bất cứ thứ gì. hi lòng tham của con người ta nổi lên, thì thật đáng sợ, sẽ bất chấp làm mọi thứ chỉ để có được thứ mình mong muốn, cụ thể ở đây chính là tiền của. Hình ảnh túi ba gang tượng trưng cho sự cân bằng trong cuộc sống, tiền của là vật ngoài thân, chỉ cần vừa đủ là được. Quá ích kỉ, chỉ biết nghĩ đến bản thân minh, suy nghĩ thiển cận khiến con người ta không còn quan tâm đến giá trị tinh thần cao cả, không còn biết tính toán lâu dài. Sự tham lam nuốt chửng lấy chính tâm hồn của con người, và sau cùng có thể là cả tính mạng. Bởi vậy, cây khế được viết ra là để phê phán những kẻ sống tham lam ích kỉ, chỉ muốn nhận chứ không bao giờ muốn cho đi, đồng thời là lời cảnh báo cho tất cả mọi người, nếu quá tham lam tiền của thì sẽ phải trả giá thật đắt. Khi chim lạ đến ăn khế, câu nói của chim chính là điểm đáng chú ý nhất để lại nhiều suy nghĩ trong người đọc: “Ăn một quả, trả cục vàng, may túi ba gang đem đi mà đựng”. Người em tốt bụng chỉ nghĩ chim nói vậy để được ăn khế thôi, nên cũng không suy nghĩ đến chuyện chim sẽ thực hiện đúng lời hứa của mình. Nhưng thật bất ngờ khi mấy hôm sau chim đã quay lại và đưa người em đến hòn đảo vàng bạc như đúng là lời hứa mà chim đã nói vậy. Đó là một điều đáng khen ngợi về đức tính biết giữ lời hứa và trả ơn cho người đã giúp đỡ mình. 

Câu chuyện ăn khế trả vàng là một câu chuyện rất hay, nó mang đến cho chúng ta bài học quan trọng về lòng biết ơn, đền đáp, niềm tin vào sự thiện lương, và may mắn sẽ đến với tất cả mọi người. Câu chuyện cũng giúp trẻ em hình thành những phẩm chất tốt trong cuộc sống. Nó còn nhắc nhở rằng anh em cùng huyết thống cần phải yêu thương và giúp đỡ lẫn nhau, không được tàn nhẫn với nhau chỉ vì tiền bạc.

Truyện dân gian Cây khế là một trong những truyện cổ tích được nhiều người biết đến, với những bài học đạo đức sâu sắc. Nhân vật em trong câu chuyện vì tính cách tốt đẹp, không ganh đua, chăm chỉ, tốt bụng đã được chim thần trả ơn bằng vàng và có cuộc sống giàu sang. Ngược lại, nhân vật anh vì tính cách độc ác và tham lam đã tự đẩy mình vào chỗ chết. Từ những kết cục khác nhau của hai nhân vật này, tác giả muốn truyền tải thông điệp về sự đền đáp, người hiền lành sẽ có cuộc sống hạnh phúc, kẻ ác sẽ phải chịu trừng phạt. Câu chuyện Cây khế không chỉ thể hiện niềm tin của dân tộc vào đạo lý "ở hiền gặp lành", cho đi để nhận lại, mà còn giúp trẻ em hình thành những phẩm chất tốt trong cuộc sống. Đây là một bài học vô cùng quý giá trong việc giáo dục con người và khuyến khích chúng ta sống đúng với giá trị cao đẹp.

Cây khế là một trong những truyện cổ tích tiêu biểu cho tư tưởng “Ở hiền gặp lành” trong văn hóa dân tộc Việt Nam. Cuộc sống trên đời chúng ta cần biết đủ đầy và hài lòng với những gì mình có thay vì tham lam những thứ không thuộc về mình. Trong câu chuyện, nhân vật anh đã đổi nhà lấy cây khế với hy vọng tìm được hòn đảo vàng bạc theo chim, nhưng do tính tham lam nên anh đã rơi xuống vực. Anh ta đã bị hại chính vì lòng tham, mặc dù chim đã cố gắng nhắc nhở nhưng anh ta không chịu nghe và muốn giữ lại tất cả. Nếu anh ta chịu bỏ đi một phần tiền vàng thì có lẽ anh ta đã sống sót được. Nhưng tính tham lam của anh ta đã đánh đổi cả mạng sống của mình, và anh ta không nhận được bất cứ thứ gì. Lòng tham của con người là một điều đáng sợ, khiến con người ta bất chấp làm mọi thứ chỉ để có được thứ mình mong muốn, cụ thể ở đây là tiền của. Hình ảnh túi ba gang tượng trưng cho sự cân bằng trong cuộc sống, tiền của chỉ cần đủ để sử dụng là được. Quá ích kỉ, chỉ biết nghĩ đến bản thân, suy nghĩ thiển cận khiến con người ta không còn quan tâm đến giá trị tinh thần cao cả, không còn tính toán lâu dài. Tính tham lam nuốt chửng lấy tâm hồn con người và có thể cướp đi cả tính mạng. Cây khế được viết ra để phê phán những kẻ sống tham lam, chỉ muốn nhận mà không bao giờ muốn cho đi, đồng thời cảnh báo cho tất cả mọi người, nếu quá tham lam tiền của thì sẽ phải trả giá đắt. Trong câu chuyện, chim đã giúp đỡ người em tốt bụng và trả ơn cho người đã giúp đỡ mình, điều đó cho thấy đức tính biết giữ lời hứa và trả ơn của chim. Nhân vật người em trong câu chuyện chính là một minh chứng của tác giả dân gian về bài học "ở hiền gặp lành"